Denok ezagutzen duzue Grimm anaiek jasotako Enperadorearen Jantzi Berria ipuina. Oso harroa zen gizona, baina jostun maltzurrekin egin zuen topo: “Oihal honen berezitasuna da jende azkarrak soilik ikus dezakeela, ergelek ezin”.Jakina, premisa horrekin nola onartuko zuen Enperadoreak berak ez zuela tutik ere ikusten; ez eta bere gorteko limurtzaile guztiek; are, herri xeheak ere ez zuen horrelakorik onartuko.
Hartara denek goraipatu zuten existitzen ez zen jantzia, prozesioa abiatu zenean. Ume konplexugabeak izan ezik: “Larru gorritan doa Enperadorea!” ohikua hasi zen, eta orduan onartu zuten denek ergelarena egin, laudorioak eta loreak boteaz ari zirela ergelarena egiten. Barrez amaitu zuten gehienek; Enperadoreak ez hainbeste; eta jostunak, ordurako, ospa eginda.
Sarri erabili dut ipuin hau iritzi publikoko fenomenoak esplikatzeko. “Atotxako geltokiko ekintzak ez ditu ETAk burutu” esan zuen Arnaldo Otegik, baina gutxik sinetsi. Erosoagoa zen iritzi publikoaren korronteari jarraitzea; edo, zalantzatien kasuan, isiltasunaren kiribilean murgiltzea. Harik eta kiribilak buelta eman zuen arte, eta orduan 'denak atera ginen' PPren aurka (egia esan denak ez, gutxi batzuk; baina kamara aurrean ondo kokatuta).
Berdin gertatzen da hizkuntzen dinamikekin: hizkuntza giroa ezartzen da, eta horixe nagusitzen, harik eta ume konplexugabea agertzen den arte (“hara, hau ere euskalduna zen!” esaten diogu gure buruari azken unean pista bat eman digun mintzakide ezezagunak alde egin orduko). Berdin dio gutariko bakoitzak jantzia ikusi ala ez, hizkuntza jakin ala ez. Giroa nagusitzen da. Bada garaia ordea giroa aldatzeko.
Begira Getxoko datuak: 22.000 euskaldun bizi gara (hots, euskaraz egiteko gai garenak); eta 25.000 dira gu euskaraz ari garenean guri ulertzeko gai direnak (euskaldun pasiboak). Gainerakoak, ulertu ezin gaituztenak, 32.000 dira. Hortaz, kalera irten eta euskaraz egiten dugun bakoitzean, mintzakideak guri ulertzeko aukera % 60 da. Honez gero, euskara ulertzen ez dutenak dira gutxiengoa, ez gu.
Bada garaia gauzak bere lekuan jartzeko, eta har ditzaten beste batzuek gutxiengoari dagozkion jarrerak. Aska dezagun behingoz motxila hori.
Azebarriko kideak, Grimm anaien ipuineko ume izatea nahiko nuke.
Josu Amezaga Albizu