DATA: 2014ko urtarrilak 30
EKITALDIA: Herriko Sortzaileak
KRONIKA: Herriko sortzailen ekitaldia izan geneun urte hasieran; Unai Elorriagaren ipuin kontaketaz, ORGANIK taldearen dantza iradokitzaileez eta Nagoreren marrazki ezinhobeez gozatu genuen bertan. Eskerrik asko hau posible egin duzuen guztioi.
Denok ezagutzen duzue Grimm anaiek jasotako Enperadorearen Jantzi Berria ipuina. Oso harroa zen gizona, baina jostun maltzurrekin egin zuen topo: “Oihal honen berezitasuna da jende azkarrak soilik ikus dezakeela, ergelek ezin”.Jakina, premisa horrekin nola onartuko zuen Enperadoreak berak ez zuela tutik ere ikusten; ez eta bere gorteko limurtzaile guztiek; are, herri xeheak ere ez zuen horrelakorik onartuko.
Hartara denek goraipatu zuten existitzen ez zen jantzia, prozesioa abiatu zenean. Ume konplexugabeak izan ezik: “Larru gorritan doa Enperadorea!” ohikua hasi zen, eta orduan onartu zuten denek ergelarena egin, laudorioak eta loreak boteaz ari zirela ergelarena egiten. Barrez amaitu zuten gehienek; Enperadoreak ez hainbeste; eta jostunak, ordurako, ospa eginda.
Sarri erabili dut ipuin hau iritzi publikoko fenomenoak esplikatzeko. “Atotxako geltokiko ekintzak ez ditu ETAk burutu” esan zuen Arnaldo Otegik, baina gutxik sinetsi. Erosoagoa zen iritzi publikoaren korronteari jarraitzea; edo, zalantzatien kasuan, isiltasunaren kiribilean murgiltzea. Harik eta kiribilak buelta eman zuen arte, eta orduan 'denak atera ginen' PPren aurka (egia esan denak ez, gutxi batzuk; baina kamara aurrean ondo kokatuta).
Berdin gertatzen da hizkuntzen dinamikekin: hizkuntza giroa ezartzen da, eta horixe nagusitzen, harik eta ume konplexugabea agertzen den arte (“hara, hau ere euskalduna zen!” esaten diogu gure buruari azken unean pista bat eman digun mintzakide ezezagunak alde egin orduko). Berdin dio gutariko bakoitzak jantzia ikusi ala ez, hizkuntza jakin ala ez. Giroa nagusitzen da. Bada garaia ordea giroa aldatzeko.
Begira Getxoko datuak: 22.000 euskaldun bizi gara (hots, euskaraz egiteko gai garenak); eta 25.000 dira gu euskaraz ari garenean guri ulertzeko gai direnak (euskaldun pasiboak). Gainerakoak, ulertu ezin gaituztenak, 32.000 dira. Hortaz, kalera irten eta euskaraz egiten dugun bakoitzean, mintzakideak guri ulertzeko aukera % 60 da. Honez gero, euskara ulertzen ez dutenak dira gutxiengoa, ez gu.
Bada garaia gauzak bere lekuan jartzeko, eta har ditzaten beste batzuek gutxiengoari dagozkion jarrerak. Aska dezagun behingoz motxila hori.
Azebarriko kideak, Grimm anaien ipuineko ume izatea nahiko nuke.
Josu Amezaga Albizu
Oraintsu idatzi nuen Hirukaren agerkari digitalean (“Hizkuntza sasi-ofiziala”, http://hiruka.eus/komunitatea/gkortabarria/1425303346458) euskal erakundeetako arduradun askok gure hizkuntzarekiko erakusten duten ezaxola lasaiaren atzean euskaraz ari den jendartearen sektoreari bizkarra emanda bizitzeko erabakia dagoela. Ezaxola lasai horren adibide ditugu Hegoaldeko hiriburuetan –Donostia salbu– izan ditugun alkateak: euskaraz egun ona ematen ere ez zekiten gizasemeak, euskararekikoak agiri ofizialak itzultzaileen esku utzita konplitzen zituztenak.
Zeharo pozgarria da, horregatik, azken udal hauteskundeen ondoren izendatuak izan diren Iruña, Donostia, Gasteiz zein Bilboko alkateak euskal hiztunak direla jakitea. Aginte makila hartu ondoren, alkateok herritarrei naturaltasun osoz euskaraz zuzendu izana aintzat hartzeko moduko urrats sinbolikoa delakoan nago euskararen ofizialtasun praktikoaren, hau da, normalizazioaren bidean.
Urrats sinbolikoen ondoren, jakina, praktikoak etorri beharko dira, hiriburuetako udaletan bezala, gainontzeko instituzioetan, Iruñako alkateak esan duen moduan: euskararen normalizaziorantz jo behar da, euskara iruindarren hizkuntza propio gisa tratatuz, parekotasunarekin.
Egitekoa egindakoa baino askoz gehiago dela badakigu ere, zilegi bekigu, gaurkoan, zorion poxi hau.
German Kortabarria Igartua
2015eko martxoa
1) Ume txikien pozez azaldu
nion amari behinola
-Futbol taldean hasi nahi nuke.-
Ez zuen ulertu nola
irratiz amamaren etxean,
Athletic ari zen bakoitzean
borborka nuen odola.
Zeruan bizi zen aitonari
eskatu ohi nion gola
baina amari zer nahi nuen ez
zitzaion axola:
-Junek izena eman du eta
ez al zaizu gustatzen baleta ?
ene laztana futbola
ez baita nesken kirola.-
2)13 urte bete berritan
ez zen izan atsegina
kulero zuri bat ikustea
kolore gorriz zikina.
Arin kontatu nion amari,
otoi ez kontatzeko aitari,
zein isiltasuna ezina.
Laster etorri zitzaidan aita:
-Jada ez zara panpina,
emakume bihurtu zara;
zorionak erregina.-
Ez dit graziarik egin bromak
zergaitik esan dit zorionak?
hilero bada berdina
obariotako mina
3) Bilboko jaiak iritsi eta
behingoz La Pegatinara
sarrerak hartu ditut, behean
zain dauzkat Lur eta Sara.
-Beno banoa agur amatxo,
berandu helduko naiz akaso!-
Et et et, zatoz alaba.
Nahiz ezin duzun ongi ulertu
zein den amaren ikara
bi ordu barru Guggenheimean
zure zain egongo gara.-
-Jon eta Iker ordu txikitan
bueltatzen dira azken alditan
nik ere nahi dut parranda...-
-Ya ..baina zu neska zara.-
4)Karrera hasi eta orduan
hasi naiz hartzen kafea,
piercing bat ere egin dut eta
lepoan tatuajea.
Txinoetan rimel merkea
lapitz beltz eta koloretea;
ispiluen txantajea.
Estali guran gabiltza beti
garauak, pekak, ajea...
ez omen gara nahikoa eta
goizero kamuflajea.
Soilik aldatu ohi da modua
bestela berdin dabil mundua;
batzuek burka trajea
eta guk makillajea.
5) Begi-zuloak ondo estali,
burusoildu besapea,
titiak gora altxatu eta
ahaztu txokolatea.
kontu hauekin nire lagunak,
egiten zaizkit horren astunak...
isildu eta bakea.
Neuretzat hartu ohi dut galderak
erantzuteko tartea:
inporta zaien bakarra soilik
al da eskaparatea?
Ohartuko balira, hobeto:
behiaren antzik ez izateko
behien moduan jatea
ez al da disparatea?
6)Gerri mehedun emakumeek
badute zenbait exito;
telebistako horien aurrean
inbidiaz nola ez ito?
Azal leuna, aldaka estuak
modeloen neurri amestuak
Nola ez dugu etsiko?
Zer jantziko dut? A ze piura!
hobe ez banintz jaikiko!
Horren itsusi eta potola
izan behar dut betiko?
Zenbat zalantza, zenbat arazo,
malko olatudun zenbat itsaso...
Geure burua begiko
izango bagenu, kito!
Egilea: Itxaso Paia Ruiz
Doinua: Izarren hautsa (Igor Elortzaren moldaketa)
https://youtu.be/rhUQBPAmcQg